گفتگو با خبرنگاران هنری مشهد درباره تأثیر رسانه‌های مجازی و مکتوب در رونق هنر | جریان‌های هنری بدون حضور رسانه‌ها هیجانی ندارند
رسانه‌ها در همه جای دنیا نقش پررنگی در رونق بخشی به عرصه هنر ایفا می‌کنند. آن‌ها می‌توانند محصولات هنری مختلف را به مردم معرفی کنند و در توسعه بازار هنر تأثیر بگذارند.
شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ این نقش چقدر در مشهد و خراسان جدی گرفته می‌شود و آیا رسانه‌ها و مطبوعات بومی توانسته اند در جذب مخاطب برای حضور در عرصه‌های مختلف هنری موفق عمل کنند؟ ما این سؤالات را در گفتگو با سه خبرنگار حوزه فرهنگ وهنر مطرح کرده ایم که ماحصل آن پیش روی شماست.
تأثیرگذاری در سطح بومی
بی شک رسانه‌های محلی کارشان دشوارتر از رسانه‌های ملی است و برای نفوذ و تأثیرگذاری مؤثر در سطح وسیع باید بسیار تلاش کنند؛ درواقع در بیشتر مواقع تأثیرگذاری آن‌ها در سطح منطقه خودشان است. احسان رحیم زاده، منتقد و خبرنگار، با تأکید بر تأثیر انکارناپذیر رسانه‌ها در رونق بخشی به رویداد‌ها و جریان‌های هنری بیان می‌کند: مطبوعات همچون تماشاگران یک بازی فوتبال هستند که تیم موردعلاقه شان را تشویق می‌کنند و بازی بدون آن‌ها بسیار کسل کننده است. جریان‌های هنری هم بدون حضور رسانه‌ها و مطبوعات خسته کننده هستند و رونقشان از بین می‌رود.
او که باور دارد بیشتر هنرنویسی‌ها درباره سینما و سریال هاست یادآور می‌شود: خبر‌های مرتبط با نگارخانه‌ها و هنر‌های تجسمی مخاطب چندانی ندارند و تئاتر هم آن چنان میان عامه مردم گسترده نیست. در واقع بیشتر مخاطبان هنر، علاقه‌مند به حوزه سینما هستند، اما ازآنجایی که در مشهد صنعت سینما وجود ندارد، رسانه‌های محلی به خبر‌های دست اول دسترسی پیدا نمی‌کنند؛ ازاین رو در حوزه خبر و گزارش چندان فعال نیستند و بیشتر تحلیل می‌کنند که آن هم براساس داده‌هایی است که در رسانه‌های ملی منتشر می‌شود.
رحیم زاده با تأکید بر اهمیت در اختیار داشتن سوژه خوب خاطرنشان می‌کند: وقتی سوژه خوبی وجود نداشته باشد، بهترین روزنامه نگار دنیا هم نمی‌تواند گزارش مؤثری بنویسد؛ ازاین رو باید در ابتدا جریان هنری در مشهد شکل بگیرد، سپس روزنامه نگار آن جریان را تقویت کند، ولی وقتی جریان هنری وجود ندارد، نمی‌توانیم از روزنامه نگاران انتظار معجزه داشته باشیم.
این خبرنگار تئاتر مشهد را یک استثنا می‌داند و می‌گوید: بهترین حوزه‌ای که خبرنگاران هنر در مشهد می‌توانند به آن بپردازند تئاتر است، چون در مشهد تئاتر تولید می‌شود و تماشاگر هم برای آثار وجود دارد. علاوه بر این خبرنگاران می‌توانند ارتباط مستقیم و بدون واسطه با اهالی تئاتر داشته باشند. البته درنهایت باید بدانیم حوزه نفوذ تئاتر ملی نیست و در سطح منطقه محدود می‌شود. به نظر او مطبوعات مشهد در سال‌های گذشته توانسته اند در حوزه تئاتر در سطح بومی جریان ساز باشند.
رحیم زاده تأکید می‌کند: تئاتر مشهد بخشی از رونق یافتنش را مدیون فعالیت مطبوعات است. در واقع رسانه‌ها در پیدایش دوباره تئاتر و همچنین استمرارش، با پوشش اخبار و نوشتن گزارش‌های مختلف نقش مؤثری داشتند. او یادآور می‌شود: به نظر من حوزه اجتماعی و حوادث بهترین سرویسی است که یک روزنامه نگار محلی می‌تواند در آن کار کند، چون سوژه‌های نابی در حوزه اجتماعی وجود دارد که در تهران نیست، حتی در این بخش خبرنگار می‌تواند گزارشی بنویسد که نه تنها در سطح ملی، بلکه در سطح بین المللی هم دیده شود.
درک پذیر کردن هنر برای جامعه
خبرنگاران و نویسندگان فعال در حوزه هنر، آثار و هرآنچه را مرتبط با این بخش است برای جامعه درک پذیر می‌کنند. مهدی نعیمیان، خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر، با بیان این گزاره تأکید می‌کند که تأثیر رسانه‌ها بر رشد و ارتقای جریان هنری در سال‌های گذشته کاملا مثبت و سازنده بوده است.
او ادامه می‌دهد: در دوران پیش از کرونا شاید هر شب ساعت ۱۰ تا ۱۲ در مشهد تئاتر روی صحنه می‌رفت که به نظر من بخش مهمی از این اتفاق به فعالیت رسانه‌ها و ارتباط خوب اهالی تئاتر مشهد با آن‌ها مربوط می‌شد. همچنین یکی از علت‌های رشد فعالیت نگارخانه‌ها و برگزاری جشنواره‌های هنری در سال‌های اخیر این است که رسانه‌ها هنر را برای جامعه درک پذیر کرده اند. در واقع رسانه‌ها توانسته اند ذائقه سازی مثبتی در این زمینه انجام دهند.
این خبرنگار با اشاره به رونق فضای مجازی و تغییر کارکرد رسانه‌ها در سال‌های اخیر بیان می‌کند: روزنامه‌ای که در گذشته به عنوان کاغذ اخبار شناخته می‌شد، الان باید به کاغذ تحلیل تغییر پیدا کند. آن‌ها اگر بخواهند بر همان روال انتشار اخبار پیش بروند، رفته رفته کم رنگ و از متن به حاشیه رانده می‌شوند، ولی اگر به سمت تحلیلی شدن پیش بروند، اثر بخش‌تر خواهند بود.
او که باور دارد فضای مجازی به رونق هنر در جامعه کمک کرده است، درباره کم رنگ شدن نقش روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها در پوشش اخبار مرتبط با هنر می‌گوید: رسانه‌های ما نتوانستند نقش خودشان را در فضای واقعی جامعه امروز پیدا کنند. آن‌ها در این روز‌ها که یک کانال تلگرامی در کوتاه‌ترین زمان داده‌ها را منتقل می‌کند، باید خود را بازتعریف کنند و در مسیر دیگری قدم بردارند.
نعیمیان ادامه می‌دهد: به نظر من همه رسانه‌های قدیمی ما اگر متناسب با فضای جدید جامعه به روزرسانی شوند، می‌توانند مرجعیت و جایگاه خودشان را پس بگیرند. او در بخش دیگری از صحبت هایش کم بودن خبرنگار تخصصی در حوزه هنر را به عنوان یک آسیب معرفی می‌کند و می‌گوید: در سال‌های اخیر اهمیت ندادن به جریان‌های فرهنگی و هنری در بیشتر رسانه‌ها باعث شده است خبرنگار متخصص کمی در این حوزه تربیت شود، خبرنگارانی که سواد صحبت کردن و اظهارنظرکردن داشته باشند.
این خبرنگار ادامه می‌دهد: گاهی اوقات مدیران رسانه‌ها حتی افراد علاقه‌مند به فرهنگ و هنر را مجبور می‌کنند در حوزه‌های دیگر فعالیت کنند، به طوری که ما الان خبرنگار تخصصی هنری داریم که در سرویس ورزشی می‌نویسد. از طرف دیگر همیشه به خبرنگاران هنری توصیه می‌شود فضای کاری شان را تغییر دهند، چون دیگر سرویس‌ها شرایط بهتری دارند.
به نظر او در سال‌ها اخیر خبرنگاران حوزه فرهنگی و سیاست بسیار ضعیف شده اند که این اتفاق هم به مدیریت کلان رسانه‌ها برمی گردد.
تقابل فضای مجازی با مطبوعات
تعدد رسانه‌ها در کنار رشد فضای مجازی بی شک کار را برای فعالیت مؤثر مطبوعات و خبرگزاری‌ها دشوار کرده است. حبیب قاآنی که سال‌ها به عنوان خبرنگار هنری در شهر مشهد فعالیت داشته است، در این باره می‌گوید: در حدود دو دهه قبل که هنوز فضای مجازی رونق نگرفته بود، پرداختن به موضوعات مختلف درباره جریان‌های هنری شهر تنها توسط روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها صورت می‌گرفت و در واقع مسئولان نیز کمبود‌ها و آنچه را دغدغه قشر هنرمند بود از طریق محتوایی که خبرنگاران تولید می‌کردند متوجه می‌شدند.
به باور او رسانه‌ها در گذشته بازوی اجرایی بسیار خوبی برای مسئولان بوده و باعث شده اند اتفاقات هنری شکل و شمایل بهتری به خود بگیرند، اما با ورود فضای مجازی و افزایش کانال‌ها و صفحات شخصی، مرجعیت رسانه‌های مکتوب و خبرگزاری‌ها و همچنین تأثیرگذاری آن‌ها بسیار کمتر شده است.
قاآنی یادآور می‌شود: در گذشته شاید حتی نقد یک روزنامه یا یادداشت یک روزنامه نگار درباره اتفاقی هنری، توجه مسئولان و هنرمندان را جلب می‌کرد، ولی الان به دلیل تنوع قلم‌ها و رسانه‌ها به نظر می‌رسد آن تأثیرگذاری وجود ندارد.
این خبرنگار با اشاره به جریان سازی رسانه‌ها در گذشته بیان می‌کند: در یک دوره برگزاری جشنواره فیلم فجر در مشهد مطالبه اهالی رسانه شهرمان بود. در آن زمان پنج یا شش روزنامه و خبرگزاری اصلی درباره این موضوع مصاحبه گرفتند و حتی وزیر را مورد سؤال قرار دادند تا درنهایت جشنواره هم زمان با تهران در مشهد برگزار شد؛ یعنی همان چند رسانه تأثیرگذار بودند.
او ادامه می‌دهد: الان مجموعه‌های ستادی و روابط عمومی دولتی اخبارشان را برای همه رسانه‌های رسمی و غیررسمی ارسال می‌کنند؛ اتفاقی که مرجعیت را از رسانه‌های رسمی گرفته است. من فکر می‌کنم برای برگشت به دوران تأثیرگذاری رسانه‌ها باید شیوه روابط عمومی‌ها برای رسانه‌ای کردن محتوایشان تغییر کند و همچنین آن‌ها نباید از نقد‌هایی که در رسانه‌ها منتشر می‌شود بترسند.
قاآنی درباره تعداد کم خبرنگاران تخصصی هنر در مشهد نیز خاطرنشان می‌کند: در سال‌های گذشته خبرنگاران می‌توانستند در حوزه تخصصی خودشان قلم بزنند، ولی الان به دلیل دغدغه‌های مالی و شرایط جذب نیرو در رسانه ها، مدیران تعیین می‌کنند که به عنوان مثال خبرنگار امروز در حوزه تئاتر و سینما بنویسد، فردا به مسائل شهر بپردازد و پس فردا به دنبال سوژه اجتماعی برود؛ اتفاقی که اهالی رسانه را به یک منتشرکننده خبر به جای یک متخصص تبدیل کرده است. در واقع الان خبرنگاران ما اقیانوسی هستند که هیچ عمقی ندارند.
این روزنامه نگار که یکی از دلایل کاهش تأثیرگذاری رسانه‌های امروز را نبود همین نیرو‌های متخصص می‌داند، یادآور می‌شود: خبرنگاران تخصصی که در حوزه خودشان قلم می‌زنند و به همه جوانب آن اشراف دارند، می‌توانند میان رسانه خود با رسانه‌های دیگر فاصله ایجاد کنند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
